Ra’iisul Wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya (XFS), mudane Xasan Cali Khayre ayaa sagootiyay ciidamo ka tirsan xoogga dalka oo loo diyaariyay ka qayb qaadashaya howl-gallada argagaxisada la gula dagaalayo.

Ciidanka oo lagu tababaray xerada Gen. Gordan, ayuu Ra’iisul Wasaaruhu uga mahad-celiyay naf-hurnimada ay uga qayb qaadanayaan badbaadinta nafta iyo maalka ummadda Soomaaliyeed, waxuuna kula ballamay in argagaxisada ay ka xoreeyaan deegaannada loo qorsheeyay in ay ka fuliyaan howl gallada.

Ciidamanka tababarka dhameystay ayaa qayb ka noqonaya ciidamada ku sugan furimaha dagaalka ee qabowga iyo cadceedda u taagan ilaalinta dhiigga umadda Soomaaliyeed iyo cirib tirka argagaxisada duullaanka ku ah jiritaanka ummadda iyo qarannimada Soomaaliyeed.

Ra’iisul Wasaaraha oo ballan qaaday in madaxda dowladdu u dhammeystireyso dhammaan agabka qaybta ka qaadanaya cirib tirka argagaxisada, ayaa sidoo kale saraakiisha iyo taliyaasha ciidanka kula dardaarmay inay ku dadaalaan sugnaanta xuquuqda ciidanka, u cadaalad falaan, tusaale wanaaggsanna u noqdaan ciidanka.

Ciidamo horey loogu tababaray Xerada Gen. Gordan ayaa ka qayb qaatay howl gallada naf bad-baadinta ah ee shacabka Soomaaliyeed looga dul qaadayo kooxaha caadeystay daadinta dhiigga iyo boobka hantida ummadda Soomaaliyeed.

Dowlada Mareykanka ayaa diyaarado dagaal ugu deeqday ciidamada Cirka ee dalka Kenya, waxaana diyaaradahan loogu tala galay in Kenya kula dagaalanto kooxda Al Shabaab oo weeraro ka fuliya gudaha dalkaasi.

Magaalada Nairobi munaasabad ka dhacday ayaa milatariga Kenya lagu siiyay 6-diyaaradood oo nuucooda lagu sheegay MD-530F, waxaana diyaaradahan lagu xoojinayaa milatariga Kenya oo ku fashilmay dagaalka ka dhanka ah Al Shabaab.

Taliyaha Ciidanka Mareykanka ee Afrika Stephen Townsend ayaa sheegay in diyaaradahaasi ay ugu deeqeen Milatariga Kenya ay qeyb ka yihiin iskaashiga Amaanka ee Mareykanka iyo Kenya.

Waxa uu sidoo kale sheegay in mustaqabalka dhaw sidoo kale Kenya siin doonaan kaalmo milatari oo qeyb ka yihiin diyaarado kale oo nuuca dagaalka ah , waxa uuna sheegay in Mareykanka gacan ka geesanayo tayeynta milatariga Kenya.

Diyaaradahan dowlada Mareykanka ugu deeqday dowlada Kenya ayaa kusoo aadaya xili dhawaan dagaalyahano katirsan Al Shabaab weerar xoogan ku qaadeen saldhig milatariga Mareykanka ku leeyihiin gobolka Lamu ee dalka Kenya.

Fagaare kuyaala deegaanka Kamsuuma ee gobolka Jubada Hoose ayaa shalay galab lagu toogtay sadex nin oo lagu eedeeyay in ay katirsanaayeen ciidanka dowlada Soomaaliya iyo kuwa maamulka Jubbaland.

Maxkamada xarakada Al Shabaab ayaa ku eedeesay sadexdan nin ee xukunka dilka ah lagu fuliyay in ay qeyb ka ahaayeen ciidanka dowlada federaalka Soomaaliya iyo kuwa maamulka Jubbaland .

Ragan xukunka Dilka ah lagu fuliyay waxaa ku jiray nin oday 75-sano jir ah oo lagu magacaabayay Falliir Yaroow Cali , Al Shabaab ayaana Odaygan ku eedeesay in uu tababar kusoo qaatay gudaha Kenya una shaqeenayay Ciidanka Kenya ee jooga Hoosingow.

Labada nin kale ee xukunka dilka ah Al Shabaab ku fuliyeen ayaa lagu kala magacaabayay Muuse Xuseen Siyaad oo lagu eedeeyay in uu katirsanaa Ciidanka Danab iyo Xuseen Max’med Cabdi Arsal oo isna lagu eedeeyay in uu katirsanaa ciidanka Jubbaland.

Al Shabaab ayaa marar badan xukuno dil ah ku fulisay dad ay ku eedeesay in ay katirsanaayeen ciidanka dowlada iyo kuwa maamulada iyo sidoo kale dad kale oo iyana lagu helay falal absaasnimo ah.

Wararka ka imaanaya Gobolka Gedo ayaa sheegaya in dowladda Federaalka ay labadii maalmood ee la soo dhaafay ay u daabushay Ciidamo gaaraya in ka badan boqol askari, kuwaasoo laga dejiyay degmada Luuq.

Guddoomiye kuxigeenka Gobolka Gedo Sheekh Maxamed Xuseen Isxaaq Al-Qaadi ayaa sheegay in dowladdu ay ciidamo ka dejisay Luuq, isagoo uga digay dowladda inay ka huriso gobolka geliso dagaal dhiig ku daata.

Waxaa uu sheegay in Ciidamada la geynayo Gobolka Gedo ay gadaal ka riixayaan labo nin oo ka tirsan Nabadsugida Soomaaliya oo uu magacyadooda ku sheegay C/llaahi Kulane oo ah Kaaliyaha Taliyaha NISA iyo nin lagu magacaabo Zakariye.

Al-Qaadi ayaa sidoo kale sheegay in dowladda Federaalka aysan jirin sharci u ogolaanaya inay soo magacawdo maamul, dalkuna uu ka jiro nidaam federaal ah.

Dowladda Federaalka ayaa horay ugu guuldareystay isku day ay dooneysay inay Ciidamo Itoobiyaan ugu adeegsato doorashadii Madaxweynaha Jubbaland ee mar kale dib loogu doortay Axmed Madoobe, waxaana haatan socda qorshe kale oo Maamulka Axmed Madoobe looga goynayo Gobolka Gedo.

Madaxtooyada Soomaaliya ayaa la sheegay inay wado qorshaha Gobolka Gedo looga madax bannaaneynayo Maamulka Axmed Madoobe, iyadoo ujeedka laga leeyahay qorshahan uu yahay doorashada soo socda ee Xildhibaannada Federaalka ka imaanaya Gedo inay dowladdu maamusho.oleedna ay hoos tagaan.

Madaxa Xukuumadda Galmudug, kana mid ah Hoggaanka Ahlusuna Wal-Jameeca Sheekh Maxamed Shaakir Cali Xasan ayaa ku eedeeyay dowladda Federaalka inay gebi ahaanba afduubtay doorashada Galmudug, dadka reer Galmudugna ay maamulkooda marti ka noqdeen.

Sheekh Shaakir ayaa sheegay in dowladda Federaalka ay uga digeen dowladda la kaliyoobida hannaanka doorashada, balse ay u cadahay in aanay u dhimrineyn dadka reer Galmudug, ayna u cadahay inay gaaraan ujeedkooda ah inay si afduub ah ku dhistaan maamul aan loo mideysneyn oo ku yimaada hannaan doorasho aan daah furneyn iyo Musharaxiin maxlal ah (Malxiis), taasna ay bannaanka soo dhigeyso damaca waalida ah ee marooqsiga ku dhisan ee dowladda Federalka ka wado Galmudug.

Waxaa uu sheegay in haddii dowladda Federaalka ay wax ka bedeli weydo sida ay wax u wado ay guda geli doonaan inay dhisaan maamul ay u dhan yihiin dadka deegaanka

Halkan hoose ka akhriso war saxaafadeedka:-

Hey’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda dowladda Soomaaliya ayaa muddo todobaad ah hakad gelisay howlihii qabashada codsiyada Baasaboorka Soomaaliga.

War qoraal ah oo ka soo baxay Hey’adda ayaa lagu sheegay in howlo farsamo iyo horumarin oo ka socda habka baasaboorka awgood hakad la geliyay howshii baasaboorada, laga bilaabo 27-ka bishan illaa 2-da bisha Febraayo.

“Howlo farsamo iyo hormarin ah oo ka socda habka bixinta baasaboorka awgood, waxaa muwaadiniinta Soomaaliyeed meelkasta oo ay joogaan lagu wargelinayaa in laga bilaabo Jannaayo 27, 2020 (Maalinta Isniinta) ilaa Febaraayo 2, 2020 (Maalinta Axadda ah) la hakiyey qabashada codsiyada baasaboorka”ayaa lagu yiri qoraalka.

Ma ahan markii u horeysay ee Hey’adda soo saarto wargelin la xiriira howlaha baasaboorka, waxaana sidan oo kale sanado ka hore Hey’adda soo saartay in muddo kooban la hakiyay howsha bixinta baasaboorka howlo farsamo awgeed, iyadoo markii dambe dib loo bilaabay.

Hey’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda Soomaaliya ayaa muddooyinkii u dambeeyay horumarin ku waday howlaha baasabooryada iyo adeegyada kala duwan ee shacabka loo haayo, waxaana la fududeeyay helista baasaboorada oo markii hore Muqdisho loo imaan jiray, balse Gobolada dalka, gaar ahaan caasimadaha dowlad goboleedyada laga furay Xafiisyo lagu qabto codsiyada baasaboorka.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir Cumar Maxamed Maxamuud ayaa sheegay in xoolaha dhex socda waddooyinka Muqdisho lagu xareynayo xero ku taal Kawaan bare, iyadoo ay heer gabogabo mareyso dhismaha xeradaas.

Guddoomiye Cumar Filish ayaa sheegay Xeradaas oo lagu magacaabo Baadi-qabad lagu xareyn doono xoolaha iska dhex socda magaalada ee dhibaatada ku haya bilicda magaalada.

“Xero la yiraah baadi-qabad ayaa dhismo ka wadnaa oo hada gabogabo ah, xeradaas waxay ku taal kawaan bari, xeradaas marka xariga laga jaro ayaa muddo u qaban doonaa dhammaan xoolaha magaalada ku jira waa ka saareynaa, xeradaas lagu xareyn doonaa”ayuu yiri Guddoomiye Cumar Filish.

Waxaa uu sheegay Guddoomiyaha in xoolaha dadka leh ee magaalada ku soo daaya ee  laga saarayo magaalada, lana geynayo xeryadaas.

Maamuladii hore ee Gobolka Banaadir ayaa digniin dhowr ah oo ay soo saareen oo ku saabsan xoolaha magaalada iska dhex socda, waxaana dhaqan geli waayay amaro dhowr ah, waxaana haddii xeradan la hirgeliyo ay keeni doontaa in meesha ka baxo xoolaha sida macno darada ah magaalada la isaga sii daayo ee waddooyinka dhex socda.

Taliyaha Ciidanka Booliska magaalada Jowhar Maxamed Siyaad Canjeex ayaa sheegay in ciidanka Booliska ay gacanta ku soo dhigeen aabihii xalay wiilkiisa ku gowracay mid ka mid ah xaafadaha Jowhar.

Taliyaha ayaa sheegay in Cismaan Ibraahim oo wiilkiisa Ibraahim Cismaan Ibraahim xalay fiidkii ku gowracay Laanta Faanoole ee Xaafada Horseed ay gacanta ku soo dhigeen Ciidamada.

Waxaa uu sheegay in aabbaha markii uu falka dilka geystay uu goobta ka baxsaday, balse howlgal ciidamada sameeyeen ay suura gashay in la soo qabto.

Aabaha dilay wiilka ayaa la sheegay inuu ka mid ahaa dadka xooggooda uga xamaasha  magaalada Jowhar,

Falkan naxdinta ahaa ayaa dadka deegaanka si weyn uga argagaxeen, waxaana la sheegay aabbaha uu gowracay curadkiisa oo 14 snao jiro ahaa, iyadoo aan la ogeyn sababta uu u dilay.

Wasiirka Waxbarashada dowladda Federaalka ah ee Soomaaliya C/llaahi Goodax Barre ayaa sheegay in aan weli xal loo helin khilaafkii ka taagnaa Imtixaanka Shahaadiga ee Dugsiga Sare ee u dhaxeeyay Wasaaradda Waxbarashada iyo Maamulka Puntland.

Wasiir Goodax oo wareysi siiyay Telefishinka BBCSomali ayaa sheegay in Puntland iyo wasaaradda waxbarashada ee dowladda dhexe ay weli ku kala aragti duwan yihiin imtixaanka, isagoo xusay in aanay macquul aheyn inay helaan Shahaado aysan shaqeysan.

“Puntland aragtidooda waxa waaye Imtixaanka annagaa qaadeyno, Wasaaradda Waxbarashada oo Imtixaanka agaasinto ma rabno in aan wax la wadaagno in macluumaadka ardayga u sheegno, anaga agaasimeena, kaliya Wasaaradda waxbarashada shahaadada ha siiyaan, anagana waxaa niri arrintaas macquul ma ahan, inay ayaga is maamulaan anagana aan shahaado bixino oo aysan shaqeysan cadaalad ma ahan “ayuu yiri Wasiir Goodax.

Waxaa uu sheegay in wax badan ay isla soo mareen Puntland arrimaha ku saabsan imtixaanaadka, isagoo tilmaamay in xataa ay ujeediyeen inay iyaga Imtixaanka agaasimaan, isla markaana Wasaaradda Waxbarashada ay noqoto kormeerayaal ay diideen.

“Puntland waa in ay imtixaanka galaan ama aysan shahaado soo raadsan oo ay isku filnaadaan”ayuu mar kale yiri Wasiirka Waxbarashada dowladda Federaalka C/llaahi Goodax Barre.

Maamulka Puntland ayaa dhowaan ku eedeeyay wasaaradda waxbarashada inay shahaadada u diideen Ardayda ka soo jeeda Puntland ee galay imtixaanaadkii deegaanada Puntland, iyadoo Wasaaradda ay diiday in Imtixaan aysan Wasaaradda agaasimin ama la socon aysan shahaadadiisa bixin doonin.

Madaxweynaha Puntland Saciid C/llaahi Deni oo ku sugan magaalada Naiorbi ayaa la yeelanaya kulamo kala duwan wakiilada Ururada iyo Safiirada dalalka daneeya arrimaha Soomaaliya.

Madaxweyne Deni ayaa la kulmay Wakiilka Urur Goboleedka IGAD u qaabilsan Soomaaliya Maxamed Ali Guyo.

Kulankan ayaa looga hadlay arrimo kala duwan oo la xiriira xaalada guud ee Soomaaliya, wada shaqeynta IGAD iyo Puntland, arrimaha amniga, dhaqaalaha iyo arrimaha bulshada.

Labada Mas’uul ayaa isla soo qaaday doorashooyinka la filayo inay dalka ka dhacaan iyo lagama maarmaanimada in la soo celiyo wadashaqeynta dowladda Federaalka iyo dowlad goboleedyada.

Sidoo kale Madaxweyne Deni ayaa la kulmay Qunsulka Safaarada France u qaabilsan arrimaha Soomaaliya Emmanuel Dagron-Halim waxaana laga wada hadlay xaaladda guud ee Soomaaliya, Siyaasadda, Amniga iyo mashaariicda horumarin ee Puntland ka socda.